آیا مصرف ویتامین D باعث کاهش خطر ابتلا به کرونا می‌شود؟

با اینکه تحقیقات در رابطه با مصرف ویتامین D و کاهش خطر ابتلا به کرونا هنوز هم ادامه دارد اما تعداد مدارک و شواهد علمی که تأیید کنند مصرف مکملهای ویتامین D خطر ابتلا به کووید-19 را کاهش می‌دهد زیاد نیست. اما به طور کلی اگر مقدار ویتامین D در سطح نرمال نگه داشته شود می‌تواند باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شده و به افراد مبتلا به کرونا کمک زیادی کند.

آیا مصرف ویتامین D در کاهش ابتلا به بیماری کرونا تأثیر دارد؟

ویتامین D ویتامین محلول در چربی است که نقش بسیار مهمی در بدن ایفا می‌کند. این ماده مغذی برای سلامت سیستم ایمنی بدن بسیار مهم است به همین دلیل بسیاری از افراد کنجکاو هستند که بدانند آیا مصرف مکملهای ویتامین D در کاهش خطر ابتلا به کرونا ویروس جدیدی که باعث بیماری کووید-19 می گردد تأثیر دارد یا خیر؟

با اینکه فعلاً درمان قطعی و صد در صدی برای ویروس کووید-19 وجود ندارد اما می‌توان با رعایت اقدامات پیشگیرانه مثل فاصله فیزیکی و بهداشت مناسب و صحیح خود را در برابر این ویروس محافظت کرد. البته برخی تحقیقات علمی نشان داده‌اند که اگر مقدار ویتامین D بدن به اندازه و مناسب باشد، سیستم ایمنی شما را در سلامت کامل نگه می‌دارد و به طور کلی در برابر بیماریهای تنفسی مقاوم خواهید ماند.

مواد غذایی حاوی ویتامین D

اخیراً مطالعاتی انجام شده که نشان می‌دهند آن دسته از بیمارانی که بخاطر ابتلا به کووید-19 در بیمارستان بستری شدند و مقدار ویتامین D بدن آنها در سطح کافی قرار داشت، خطر بروز عوارض جانبی شدید و نرخ مرگ کمتری داشتند. در این مقاله محققان توضیح می‌دهند که ویتامین D تأثیر مستقیم روی سلامت ایمنی بدن دارد. نحوه و میزان مصرف مکملهای ویتامین D در برابر بیماریهای تنفسی نیز مصونیت ایجاد می‌کند و یا از شدت آن می‌کاهد.

همچنین بخوانید: ۵ ویتامین برای تقویت سیستم ایمنی بدن

چطور ویتامین D باعث افزایش ایمنی بدن در برابر بیماریها می‌شود؟

ویتامین D برای عملکرد طبیعی سیستم ایمنی بدن انسان ضروری است. سیستم ایمنی اولین خط دفاعی بدن در برابر آلودگی و بیماری است و این ویتامین در تقویت و بهبود پاسخهای ایمنی نقش اساسی دارد. ویتامین D دارای خواص ضد التهابی و تنظیم کننده سیستم دفاعی بدن است که برای فعالسازی سیستم ایمنی بسیار مهم می‌باشد.

از لحاظ علمی نقش ویتامین D در عملکرد سلولهای ایمنی از جمله سلولهای T و ماکروفاژها، که از بدن در برابر عوامل بیماری‌زا و پاتوژنها محافظت می‌کنند، اثبات شده است.

در حقیقت، این ویتامین برای عملکرد سیستم ایمنی بدن لازم است چون وقتی مقدار این ویتامین از حد طبیعی خود پایین‌تر می‌رود، باعث افزایش آسیب پذیری و ابتلای افراد به آلودگی، بیماری و اختلالات مرتبط با ایمنی بدن می‌گردد.

مثلاً هنگامی که مقدار ویتامین D از حد نرمال خود پایین‌تر می‌آید، نرخ ابتلا به بیماریهای تنفسی بیشتر می‌شود. ابتلا به بیماریهایی مثل سل، آسم و بیماری مزمن انسداد ریوی (COPD) و همچنین عفونتهای باکتریایی و ویروسی دستگاه تنفسی نیز افزایش می‌یابند.

از همه مهمتر اینکه کمبود ویتامین D باعث کاهش عملکرد صحیح ریه‌ها می‌گردد که به نوبه خود توانایی بدن در مبارزه با عفونتهای دستگاه تنفسی را تحت الشعاع قرار می‌دهد.

ویتامین D برای عملکرد ایمنی بدن مهم است. کمبود این ویتامین باعث اختلال در پاسخ ایمنی بدن شده و خطر ابتلا به عفونت و بیماریها را افزایش می‌دهد.

آیا مصرف ویتامین D باعث حفاظت بدن در برابر کووید-19 و ویروس کرونا می‌شود؟

در حال حاضر هیچ معالجه یا روش درمانی قطعی برای کووید-19 پیدا نشده است (البته بغیر از واکسنهای تولید شده که کارایی صد در صدی ندارند) و تعداد مطالعات علمی که اثر مکملهای ویتامین D یا کمبود ویتامین D را روی خطر ابتلا به کرونا ویروس جدید، SARS-CoV-2 بررسی کرده باشند، خیلی کم است.

با این وجود، مطالعه‌ای که اخیراً انجام شده نشان می‌دهد که اگر مقدار 25-هیدروکسی ویتامین D حداقل 30 نانوگرم در میلی لیتر (ng/mL) باشد، احتمال بروز عوارض بالینی نامطلوب و حتی مرگ را در بیماران بستری شده به خاطر کووید-19 کاهش می‌یابد.

طی این مطالعه داده‌های بیمارستانی 235 بیمار مبتلا به کووید-19 بررسی شدند و از بین بیمارانی که بیش از 40 سال سن داشتند، کسانی که سطح ویتامین D بدن آنها کافی بود، نرخ بروز عوارض نامطلوب مثل بیهوشی، هیپوکسی یا کم اکسیژنی و مرگ، در مقایسه با کسانی که کمبود ویتامین D داشتند، تا 51.5 درصد کمتر بود. همچنین مطالعات دیگری در این زمینه نشان داده‌اند که نقص یا کمبود ویتامین D باعث مختل شدن عملکرد سیستم ایمنی و افزایش خطر ابتلا به بیماریهای تنفسی می‌گردد.

مکملهای ویتامین D

ضمناً برخی مطالعات علمی نشان داده‌اند که مصرف مکملهای ویتامین D باعث بهبود پاسخ ایمنی و حفاظت در برابر عفونتهای تنفسی می‌گردد. اخیراً نیز بررسی جامعی بر روی 11321 نفر از 14 کشور مختلف جهان نشان داده که مصرف مکمل ویتامین D خطر ابتلا به عفونتهای حاد تنفسی (ARI) را در افرادی که کمبود ویتامین D داشتند یا مقادیر ویتامین D بدن آنها در حد نرمال بود، به شدت کاهش داده است.

به طور کلی طبق این بررسی علمی مشخص گردید که مکملهای ویتامین D می‌توانند خطر ابتلا به ARI را حداقل تا 12 درصد کاهش دهند. این اثر حفاظتی در افرادی که مقادیر ویتامین D بدن آنها پایین است، از همه بیشتر بود.

همچنین طبق این بررسی جامع علمی مشخص گردید مصرف مکملهای ویتامین D به شکل روزانه یا هفتگی در دوز پایین، بیشترین تأثیر را در حفاظت بدن در برابر عفونتهای حاد تنفسی (ARI) از خود نشان می‌دهد. اما این تأثیر در شرایطی که فاصله مصرف مکملهای ویتامین D بیشتر از این باشد، کمتر خواهد شد. حتی از لحاظ علمی ثابت شده که مکملهای ویتامین D در کاهش خطر مرگ و میر افرادی که بیشتر از همه در معرض خطر ابتلای به بیماریهای تنفسی مثل کووید-19 هستند، تأثیر دارند.

از همه مهمتر اینکه، طبق بررسی‌های علمی نشان داده شده کمبود ویتامین D باعث بروز فرایندی به نام طوفان سیتوکینی (Cytokine Storm) می‌شود. سیتوکینها پروتئین‌هایی هستند که بخش اصلی سیستم ایمنی بدن را تشکیل می‌دهند. این پروتئینها نقش ضد التهابی و پیش التهابی دارند و در حفاظت بدن در برابر عفونت و بیماریها، نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. با این حال، طبق برخی شرایط سیتوکینها باعث آسیب بافتی نیز می‌شوند.

طوفان سیتوکینی به وضعیت آزادسازی کنترل نشده سیتوکین‌های پیش التهابی گفته می‌شود که در پاسخ به عفونت تولید می‌گردند. آزادسازی بیش از حد و تنظیم نشده این نوع از سیتوکین‌ها منجر به آسیب بافتی شدید شده و باعث پیشرفت بیماری و حتی شدت آن می‌گردد.

در حقیقت، طوفان سیتوکینی علت اصلی نقص عملکرد چندین اندام و سندرم زجر تنفسی حاد (ARDS) بوده و عامل اصلی در پیشرفت و شدت بیماری کووید-19 محسوب می‌شود. بطور مثال در آزمایشات بیمارانی که مبتلا به نوع شدید کووید-19 بودند، آزادسازی بیش از حد سیتوکینها مخصوصاً اینترلوکین 1 (IL-1) و اینترلوکین 6 (IL-6) مشاهده شد.

همچنین بخوانید: خواص سرکه سیب برای سلامتی

کمبود ویتامین D باعث عملکرد ناقص سیستم ایمنی و افزایش بروز طوفان سیتوکینی می‌گردد. به همین خاطر، محققان تصور می‌کنند که کمبود ویتامین D بدن باعث افزایش خطر بروز عوارض شدید کووید-19 می‌گردد. بنابراین مصرف مکملهای ویتامین D توسط افراد مبتلا به کرونا، در کاهش عوارضی که به خاطر طوفان سیتوکینی و التهاب کنترل نشده بروز می‌کنند نقش مهمی دارد.

اخیراً چندین آزمایش بالینی اثرات مصرف مکملهای ویتامین D (در دوزهای مختلف تا 200000IU) را بررسی کرده‌اند. البته هنوز تحقیقات زیادی در این زمینه در حال انجام است ولی باید بدانید که مصرف مکملهای ویتامین D به تنهایی نمی‌تواند از شما در برابر ابتلا به کووید-19 محافظت کند. با این حال، کمبود ویتامین D بدن احتمال ابتلای شما را به بیماری و عفونتها افزایش میدهد چون عملکرد سیستم ایمنی بدن مختل می‌گردد.

با توجه به اینکه بسیاری از افراد دچار کمبود ویتامین D هستند، مخصوصاً کسانی که در خطر بالای ابتلا به کووید-19 و بروز عوارض شدید آن قرار دارند، نگرانی زیادی برای سلامت جامعه ایجاد می‌کند. به همین دلیل حتماً از پزشک خود بخواهید که سطح ویتامین D شما را با آزمایشات بالینی بسنجد تا مشخص گردد که آیا بدن شما با کمبود ویتامین D مواجه هست یا خیر. انجام این کار در تمام طول سال مخصوصاً در ماه‌های فصل زمستان اهمیت زیادی دارد.

بسته به میزان ویتامین D بدن، معمولاً استفاده روزانه مکملهای ویتامین D با مقدار IU 1000-4000 برای اکثر افراد کفایت می‌کند. البته کسانی که مقدار ویتامین D بدن آنها خیلی کم باشد در اغلب موارد نیاز به دوزهای خیلی قویتری از ویتامین D دارند تا بتوانند آن را به محدوده نرمال برسانند. با اینکه محققان و دانشمندان مقادیر مختلفی از ویتامین D را به عنوان سطح بهینه و نرمال پیشنهاد کرده‌اند، اکثراً متخصصین و پزشکان بر این باور هستند که مقدار نرمال ویتامین D در رنج 30 تا 60 نانوگرم در هر میلی لیتر (ng/mL) یا 75 تا 150 نانومول در لیتر (nmol/L) می‌باشد.

جمع بندی مطالب

• ویتامین D نقشهای مهمی در بدن دارد که از جمله آنها می‌توان به تقویت سیستم ایمنی اشاره کرد. تحقیقات علمی نشان می‌دهند که مصرف مکملهای ویتامین D قدرت سیستم دفاعی بدن را در برابر عفونتهای تنفسی، مخصوصاً در افرادی که دچار کمبود این ویتامین هستند را افزایش می‌دهد.
• تحقیقات علمی مختلف نشان داده‌اند که اگر سطح ویتامین D بدن در سطح نرمال باشد، عوارض نامطلوب کرونا در افراد مبتلا شده، کاهش چشمگیری خواهد داشت. با این حال هنوز به طور قطعی نمی‌دانیم که آیا مصرف مکملهای ویتامین D می‌توانند خطر ابتلای افراد سالم به کووید-19 را در مواجهه با افراد کرونایی کاهش دهند یا خیر.
• برای بهبود وضعیت پاسخ ایمنی بدنتان از طریق مصرف مکملهای ویتامین D حتماً با پزشک خودتان مشورت کنید چون این ویتامین محلول در چربی بوده و مصرف زیاد از حد باعث رسوب آن در کلیه و کبد می‌شود.