استروئیدهای آنابولیک داروهای سنتزی یا مصنوعی هورمون جنسی مردانه (تستوسترون) هستند که بخاطر اثرات آنها روی عضله‌سازی و افزایش خصوصیات جنسی مردانه به آنها استروئیدهای آنابولیک – آندروژنیک گفته می‌شود. در این مطلب به عوارض مصرف استروئیدهای آنابولیک و روشهای درمان برای سوء مصرف آنها اشاره می‌کنیم.
منظور از استروئیدهای آنابولیک چیست؟
استروئیدهای آنابولیک گونه‌های سنتزی و مصنوعی هورمون جنسی تستوسترون هستند. اصطلاح درست برای این ترکیبات استروئیدهای آنابولیک – آندروژنیک است. آنابولیک یعنی عضله‌سازی و آندروژنیک نیز به معنای افزایش خصوصیات جنسی مردانه است.
مراکز خدمات بهداشتی برای درمان مشکلات هورمونی مثل تأخیر در بلوغ، استروئیدها را تجویز می‌کنند. استروئیدها می‌توانند سبب درمان بیماریهایی مثل سرطان و ایدز شوند که در آنها توده عضلات از بین می‌روند. برخی از ورزشکاران و بدنسازان نیز برای اینکه عملکرد و ظاهر فیزیکی خود را بهبود ببخشند، به مصرف داروهای استروئیدی می‌پردازند.
همچنین بخوانید: جامع ترین بانک اطلاعاتی از مهمترین استروئیدهای آنابولیک
مصرف استروئیدهای آنابولیک | بازی با مرگ!
اکثر ورزشکارانی که از استروئیدها استفاده می‌کنند، بدنسازان مرد در محدوده سنی 20 تا 30 سال هستند. لازم به ذکر است مصرف استروئید در زنان کمتر رایج می‌باشد.
در ایران میزان استفاده از استروئیدها را نمی‌توان به راحتی مورد سنجش قرار داد چون سازمانها و مراکز تحقیقات داخل کشور، چنین ارزیابی‌هایی را انجام نمی‌دهند. با این حال طبق تحقیقات عمومی انجام شده، مصرف استروئیدهای آنابولیک در بین ورزشکاران ایرانی اکثر رشته‌های ورزشی از سنین پایین شروع شده و شیب صعودی دارد!
در 10 سال گذشته میزان مصرف استروئیدها در بین افرادی که تازه ورزش بدنسازی را آغاز می‌کنند افزایش قابل توجهی داشته است. در کشور ایران با توجه به در دسترس نبودن پزشک متخصص ورزشی اکثر ورزشکاران بدون نظارت پزشک و انجام آزمایشهای مورد نیاز اقدام به مصرف استروئیدها می‌کنند.
بیشتر بدنسازان مبتدی با استفاده از تجربیات مصرف استروئید مربیان خود و بدون مشاوره پزشکی اقدام به دریافت دوره‌های مصرف استروئید از آنها می‌کنند و این یعنی بازی با مرگ!
سوء مصرف استروئیدهای آنابولیک
افرادی که به سوء مصرف استروئیدهای آنابولیک گرایش دارند معمولاً آن را به شکل خوراکی مصرف کرده یا به شکل تزریقی وارد بدن خود می‌کنند، حتی در برخی موارد به شکل ژل یا کرم روی پوست می‌مالند. دوز مصرفی در این حالت بین 10 تا 100 برابر بیشتر از دوزهای تجویز شده برای درمان در شرایط پزشکی است.
الگوهای رایج مصرف استروئیدها شامل موارد زیر است:
- چرخه‌ای: مصرف چندین دوز برای یک دوره زمانی خاص، توقف مصرف برای یک مدت مشخص و سپس مصرف مجدد آن به شکل اولیه.
- ترکیبی: ترکیب دو یا چند استروئید مختلف و مصرف آنها به شکل خوراکی و یا تزریق
- هرمی: افزایش آهسته دوز یا تعداد دفعات مصرف استروئید، رسیدن به حداکثر میزان مصرف و سپس کاهش تدریجی تا حد صفر.
- حد ثابت: مصرف دوره‌ای، همزمان یا جایگزین با استروئید دیگر، تا حد آستانه تحمل فردِ مصرف کننده افزایش پیدا نکند.
توجه! هیچ مدرک علمی وجود ندارد که ثابت کند این روشها عواقب مضر این داروها را کاهش می‌دهند.
استروئیدهای آنابولیک چطور روی مغز اثر می‌گذارند؟
برخلاف داروهای معمول دیگر که نتیجه سوء مصرف آنها اثرات منفی کوتاه مدت روی مغز است، نحوه تأثیر استروئیدهای آنابولیک متفاوت می‌باشد. استروئیدها مستقیماً سیستم پاداش مغز را فعال نکرده تا نئشگی ایجاد کنند، در نتیجه سبب افزایش ناگهانی و سریع دوپامین در مغز هم نمی‌شوند.
سوء مصرف استروئیدهای آنابولیک احتمالاً منجر به اثرات منفی ذهنی و روانی زیر می‌گردد:
- پارانوئید (بدگمانی، غیر منطقی)، حسادت
- تحریک پذیری شدید و پرخاشگری
- توهمات، عقاید و ایده‌های نادرست
- ضعف در قضاوت
- شیدایی و سرخوشی زیاد
استروئیدهای آنابولیک و بیماریهای عفونی
افرادی که استروئیدها را به صورت تزریقی مصرف می‌کنند خطر ابتلا به بیماریهایی HIV/AIDS یا هپاتیت در آنها بیشتر است. در کنار اثرات منفی ذهنی، مصرف استروئیدها معمولاً سبب ایجاد آکنه شدید می‌شود. ضمناً مصرف این مواد باعث تورم بدن مخصوصاً در نواحی دست و پاها می‌گردد.
اثرات طولانی مدت مصرف استروئیدها
سوء مصرف استروئیدهای آنابولیک معمولاً منجر به عارضه‌های جدی و حتی دائمی روی سلامتی می‌شوند مثل:
- مشکلات یا نقص کلیوی
- آسیب و تومورهای کبدی
- بزرگ شدن قلب، فشار خون بالا، تغییر در میزان کلسترول خون و… که همگی سبب افزایش خطر سکته یا حملات قلبی حتی در نوجوانان می‌شود.
- افزایش خطر لخته شدن خون
برخی دیگر از اثرات منفی مصرف استروئیدها که مختص سن و جنسیت هستند:
در مردان:
- کوچک شدن بیضه‌ها
- کاهش تعداد اسپرم
- کچلی
- رشد نوک سینه‌ها
- افزایش خطر سرطان پروستات
در زنان:
- رشد موی صورت یا افزایش موی بدن
- کاهش سایز پستان
- الگوی طاسی مردانه
- تغییرات یا توقف در چرخه قاعدگی
- بزرگ شدگی کلیتوریس
- کلفتی صدا
در نوجوانان:
- توقف رشد (وقتی مقادیر بالای هورمونی استروئیدها، به بدن سیگنال می‌دهد که رشد استخوان را خیلی زود متوقف کند)
- توقف رشد قدی (در صورتی که نوجوانان قبل از رشد کامل قدی خود، استروئید مصرف کنند)
- برخی از این تغییرات فیزیکی، مثل کوچک شدن اندامهای جنسی در مردان را می‌توان به سایر عوارض جانبی که روی ذهن افراد می‌گذارد مثل اختلالات خلقی، اضافه کرد.
آیا مصرف استروئیدهای آنابولیک اعتیادآور است؟
با اینکه استروئیدهای آنابولیک مثل سایر داروها نئشگی را ایجاد نمی‌کنند، اما می‌توانند باعث اختلال مصرف در افراد شوند. اختلال مصرف وقتی رخ می‌دهد که یک ورزشکار به مصرف استروئیدها ادامه دهد، که در این حالت عوارض و عواقب جدی در اثر انجام چنین کاری ایجاد خواهد شد.
وقتی فردی با وجود اطلاع از عوارض جسمی، هزینه‌های بالا برای خرید دارو و اثرات منفی روی روابط جنسی، به مصرف استروئیدها ادامه می‌دهد، نشان دهنده اعتیادآور بودن استروئیدهاست.
تحقیقات مختلف نشان داده‌اند بدنسازانی که از استروئیدها به شکل فزاینده‌ای استفاده می‌کنند، تمایل به استفاده از سایر داروها هم پیدا می‌کنند، مثل اُپیوئیدها، تا مشکلات بی‌خوابی، کم‌خوابی و کج‌خلقی (عوارض مصرف استروئیدها) را کاهش دهند.
ورزشکارانی که تجربه مصرف استروئیدها را دارند، هنگام قطع مصرف این مواد، علائم ترک را تجربه خواهند کرد که شامل موارد زیر می‌باشند:
- خستگی
- بیقراری
- از دست دادن اشتها
- مشکلات خواب
- کاهش میل جنسی
- کشش شدید به مصرف استروئید
یکی از جدی‌ترین علائم ترک مصرف استروئیدهای آنابولیک، افسردگی است که گاهی اوقات حتی می‌تواند منجر به خودکشی نیز بشود.
نحوه درمان کسانی که اعتیاد به مصرف استروئیدهای آنابولیک دارند
بهترین شیوه درمانی برای کسانی که به دنبال درمان اعتیاد استروئیدهای آنابولیک هستند ترکیبی از رفتار درمانی و مصرف داروهاست. مراقبین بهداشت و سلامت برای درمان افسردگی از داروهای ضد افسردگی استفاده می‌کنند و داروهای مسکن را برای کاهش سردرد و درد مفصلی تجویز می‌کنند. از سایر داروها نیز برای بازگرداندن وضعیت سیستم هورمونی بدن به حالت نرمال استفاده می‌شود.
جمع‌بندی و نکات بسیار مهم درباره آثار مصرف استروئیدها
- استروئیدهای آنابولیک گونه‌های صنعتی هورمون جنسی مردانه یعنی تستوسترون هستند.
- کارشناسان بهداشت و سلامت برای درمان شرایط مختلف پزشکی، استروئیدها را تجویز می‌کنند. اما برخی از ورزشکاران و بدنسازان برای ارتقای عملکرد یا بهبود ظاهر فیزیکی خود به استفاده بیش از حد از این داروها روی می‌آورند.
- افرادی که به مصرف بی‌رویه استروئیدهای آنابولیک عادت دارند آنها را به شکل خوراکی، تزریق داخل عضلانی یا مالیدن روی پوست به شکل کرم یا ژل مصرف می‌کنند.
- ورزشکاران استروئیدها را در دوزهای مختلف و طبق الگوهای متنوعی مصرف می‌کنند.
- سوء مصرف استروئیدهای آنابولیک شاید منجر به ایجاد اثرات جانبی کوتاه مدت شود مثل پارانوئید، تحریک پذیری شدید و پرخاشگری، توهمات، ضعف در قضاوت و سرخوشی زیاد.
- ادامه دادن به مصرف استروئید دقیقاً روی همان مسیرها و مواد شیمیایی مغز اثر می‌گذارد که سایر داروها اثر می‌گذارند مثل سیستمهای دوپامین، سروتونین و اُپیوئید.
- سوء مصرف استروئیدهای آنابولیک ممکن است منجر به مشکلات سلامتی جدی طولانی مدت یا حتی دائمی شود.
- برخی از اثرات استروئید مختص جنسیت و سن هستند.
- افرادی که عادت به تزریق استروئیدها دارند در خطر ابتلا به HIV/AIDS یا هپاتیت هستند.
- با اینکه استروئیدهای آنابولیک به اندازه سایر داروها نئشگی ایجاد نمی‌کنند اما اعتیادآور هستند!
- افرادی که به دنبال درمان وضعیت اعتیاد خود نسبت به استروئیدهای آنابولیک هستند اعتقاد دارند رفتار درمانی و داروها به صورت ترکیبی اثر خیلی خوبی دارد. داروها نیز در برخی موارد می توانند علائم ترک را بهبود ببخشند.
گپی کوتاه با بازدیدکنندگان سایت ایکس پرو
رویکرد ما در سایت بدنسازی و تناسب اندام ایکس پرو افزایش دانش شما در زمینه ورزش پرطرفدار بدنسازی و زیبایی‌اندام است. هدف نهایی ما حفظ و افزایش سلامت شما در کنار رسیدن به تناسب اندام بوده و تمام تلاش خود را می‌کنیم تا به این هدف برسیم.
با کمی گشت و گذار در سایت ما حتماً متوجه خواهید شد که قصد و نیت ما ارتقائ سطح دانش شما ورزشکاران و علاقه‌مندان این رشته ورزشی است. شعار ما تناسب‌اندام و سلامتی بصورت همزمان است.
مشخصاً پیشنهاد مصرف هیچ نوع استروئیدی را جهت افزایش قدرت، رسیدن به هدف خاص ورزشی، شرکت در مسابقات ورزشی و… نمی‌دهیم و همواره شما را تشویق به حرکت در مسیر تندرستی همراه رسیدن به یک اندام ایده‌آل می‌کنیم. اولویت ما سلامتی شماست!
