پروبیوتیک چیست؟
پروبیوتیک حاوی باکتریهای مفید روده می‌باشد که به شکل همزیستی با انسانها زندگی می‌کنند. مصرف پروبیوتیکها برای کسانی که فعالیت بدنی روزانه دارند کمک به بهبود وضعیت سلامتی خواهد کرد. در این مطلب به 5 مزیت اصلی مصرف پروبیوتیک در ورزشکاران خواهیم پرداخت.
چرا ورزشکاران باید پروبیوتیک مصرف کنند؟
اگر ورزشکار حرفه‌ای هستید و برنامه منظم تمرینی روزانه دارید یا اینکه روزهای آخر هفته را به ورزشهایی مثل طبیعت‌گردی یا کوهنوردی اختصاص می‌دهید، حتماً به این موضوع علاقه‌مند شده‌اید که در مورد مزایای مصرف مکملهای پروبیوتیکی اطلاعات بیشتری کسب کنید.
یکی از موادی که مصرف آن توصیه شده، مصرف پروبیوتیک است و اگر شغل یا سبک زندگیتان وابسته به سلامت فیزیکی شماست، ایجاب می‌کند که حتماً پروبیوتیکها را مصرف کنید و در مورد آنها بدانید.
پروبیوتیکها نه تنها سلامت افراد را در سطح بسیار خوبی نگه می‌دارند بلکه مواد غذایی فوق‌العاده با ارزشی هم برای ورزشکاران محسوب می‌شوند. پروبیوتیکها باعث تأمین انرژی بدن، سلامت ایمنی و عملکرد بهینه ورزشکاران می‌شوند.
از طرفی هم مدارک و شواهد علمی زیادی وجود دارند که نشان می‌دهند مشکلات سلامتی از روده شروع می‌شود، لذا منطقی است که ورزشکاران وضعیت میکروبیوتای روده (باکتریهایی که بشکل همزیستی در روده انسان زندگی می‌کنند) خود را در وضعیت سالم نگه دارند.
همچنین بخوانید: ۵ ویتامین بسیار مهم برای رشد عضله و ریکاوری
کسانی که هر روز فعالیت ورزشی دارند و بصورت حرفه‌ای ورزش می‌کنند یا هر روز در محیط بیرون ورزش هوازی انجام می‌دهند، باید برای سلامتی خود ارزش زیادی قائل باشند و شروع این کار با حفظ سلامتی معده و روده است. مصرف مکملهای پروبیوتیکی و خوردن غذاهای تخمیری، بهترین روش برای حفظ وضعیت سلامتی گونه‌هایی از باکتری هستند که در روده زندگی می‌کنند.
ورزشکاران وابستگی زیادی به عملکرد فیزیکی و سلامت ایمنی بدنشان دارند تا در رسیدن به اهداف خود موفق شوند، به همین علت باید نیازهای تغذیه‌ای بدن خود را با مصرف دوز نرمالی از پروبیوتیکها به شکل روزانه تأمین کنند.
5 دلیل مهم برای مصرف پروبیوتیک در ورزشکاران
1- بهبود وضعیت سلامت روده‌ها
روده‌ها نقطه مرکزی سلامت و تندرستی بدن هستند. اگر سلامت روده‌های شما به هر دلیلی مختل شود، عملکرد ورزشی شما نیز با مشکل مواجه خواهد شد چون سلامت ایمنی بدن شما ارتباط تنگاتنگی با قدرت غشای احاطه کننده روده دارد.
اگر لایه پوششی داخلی روده شما آسیب ببیند، تراوایی یا نفوذپذیری نسبی خود را از دست می‌دهد و سموم مضر بدن به راحتی می‌توانند وارد جریان خون شوند. سیستم ایمنی نیز پاسخ التهابی به این سموم خواهد داد و التهاب بیش از حد عامل اصلی سایر بیماریهاست. آزمایشات بالینی متعدد نشان داده‌اند که مصرف پروبیوتیکها روشی عالی برای بهبود سلامت غشای داخلی روده‌ها در ورزشکارانِ استقامتی می‌باشد.
مطالعاتی که روی پروبیوتیکهای حاوی چند گونه باکتریایی از جمله L. acidophilus، B. lactis و B. bifidum انجام گرفته نشان داده‌اند که مصرف این نوع پروبیوتیکها در بهبود علائم سندرم روده تحریک پذیر و کاهش بروز گونه‌های باکتریایی مقاوم به آنتی‌بیوتیک مثل انتروکوکها، نقش مؤثری دارند.
حتی نشان داده شده که مصرف پروبیوتیکها در کاهش گونه‌های پاتوژنیک باکتریها و مخمرهای بیماری‌زا مثل کاندیدا آلبیکانس (Candida albicans) تأثیر زیادی دارند. میکروارگانیسمهایی مثل Candida به طور طبیعی در روده هر شخصی زندگی می‌کنند، اما اگر رشد آنها از حالت طبیعی خارج شود باعث بروز مشکلاتی در سلامتی خواهد شد.
2- جلوگیری از عفونت دستگاه تنفسی فوقانی
عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی (URTI) یکی از رایج‌ترین بیماریهایی است که ورزشکاران را درگیر می‌کنند. این نوع عفونتها می‌توانند به شکل دوره‌ای روی سلامت و عملکرد ورزشکاران مخصوصاً در دوره‌های تمرینات شدید ورزشی، اثر منفی بگذارند.
مثلاً در دونده‌های دو استقامت، تا چندین روز بعد از روز مسابقه، احتمال اینکه ورزشکاران دچار URTI شوند بیشتر است. در چنین مواقعی است که مصرف مکملهای پروبیوتیکی به عنوان یک استراتژی مؤثر برای حفظ سلامت ایمنی و کاهش احتمال ابتلای ورزشکاران به عفونت دستگاه تنفسی توصیه شده است.
مطالعاتی که روی ورزشکاران حرفه‌ای انجام شده نشان داده‌اند آن دسته که مقدار ایمونوگلوبین A کمتری در خون خود دارند، احتمال ابتلا به URTI در آنها بیشتر می‌باشد چون آنتی‌بادی است که نقش اساسی در عملکرد ایمنی غشاهای مخاطی ایفا می‌کند. حتی ممکن است سطح ایمونوگلوبین A طی دوره‌های تمرینی هم کاهش پیدا می‌کند.
اما وقتی ورزشکاران شروع به مصرف پروبیوتیکهای حاوی گونه‌های مختلف لاکتوباسیلوس می‌کنند، احتمال اینکه دچار URTI شوند کمتر خواهد شد. طی یک مطالعه علمی مشاهده شد ورزشکارانی که به مدت 8 هفته پروبیوتیک حاوی L. casei مصرف کرده بودند نرخ ابتلای آنها به URTI کمتر، شدت علائم و طول دوره بیماری نیز پایینتر از سایر ورزشکاران بود.
در یک مطالعه دیگری نشان داده شد ورزشکاران دو استقامتی که به مدت 1 ماه از پروبیوتیکهای حاوی L. fermentum استفاده کرده بودند، تعداد روزهای بیماری URTI و شدت علائم در آنها به مراتب کمتر بود.
همچنین بخوانید: ۵ ویتامین برای تقویت سیستم ایمنی بدن
3- پروبیوتیکها التهاب را کاهش می‌دهند!
معمولاً، ورزشکارانی که وضعیت سلامتی خوبی داشته باشند تا زمانی که مصدوم نشوند، پاسخهای التهابی بدن آنها به سطح بالایی نمی‌رسد. اما مطالعات علمی زیادی در این زمینه نشان می‌دهد که التهاب در طی زمان افزایش پیدا می‌کند و باعث کاهش سطح سلامت بدن، کاهش قدرت انجام فعالیت فیزیکی و افزایش ابتلا به بیماریهایی می‌شود که بخاطر بروز التهاب مزمن رخ می‌دهند. مثل بیماریهای قلبی – عروقی و اختلالات ذهنی.
یکی از بیومارکرهای التهاب سیستمی بدن، پروتئین واکنشی (C-reactive protein (CRP است که در بسیاری از بیماریهای مزمن مثل افزایش بافت چربی دور قلب، دیابت نوع 2، فشار خون و کلسترول بالا، افزایش پیدا می‌کند.
تأثیر مصرف مکملهای پروبیوتیک
مطالعاتی که اخیراً انجام شده نشان می‌دهند که مصرف مکملهای پروبیوتیک باعث کاهش سطح CRP خون می‌شوند. چنین اثری بخاطر این است که باکتریهای پروبیوتیک با جلوگیری از آسیب به خاصیت تراوایی غشای مخاطی روده یا ترمیم آن، التهاب بدن را کاهش می‌دهند.
از طرفی چنین اثری باعث جلوگیری از پاسخهای پیش التهابی از سمت سیستم ایمنی می‌شود. ضمناً پروبیوتیکها باعث افزایش مقادیر اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه می‌شوند که اثرات ضد التهابی بسیار مهمی در بدن ایفا می‌کنند.
4- افزایش انرژی و استقامت بدن
میکروبیوتای روده نقش مهمی در کنترل سطوح استرس اکسیداتیو ورزشکاران، پاسخهای التهابی، بهبود متابولیسم و مصرف انرژی ایفا می‌کند. چنین اثرات مفیدی در تمرینات شدید ورزشی اهمیت بسیار زیاد خود را نشان می‌دهند.
اخیراً طی یک مطالعه علمی، میکروبیوتای روده افراد ورزشکار را با افراد سالم غیر ورزشکار مقایسه کردند که نشان داد در افراد ورزشکار جمعیت باکتریهای مضر روده بسیار پایین و جمعیت باکتریهای مفید روده بسیار بیشتر از افراد غیر ورزشکار بود.
سپس، هر کدام از این گروه‌ها طبق برنامه‌های ورزشی که برای آنها تدارک دیده شده بود عمل کردند تا میکروبیوتای روده آنها را آنالیز کنند. طبق این آنالیزها مشخص گردید که افزایش فعالیت ورزشی (از حالت نامنظم به منظم و پیوسته) منجر به تنوع بیشتری در جمعیت گونه‌های باکتریایی روده شد.
براساس این نتایج محققین نتیجه گرفتند که هر دو گروه به خاطر انجام منظم تمرینات ورزشی و همچنین تأمین انرژی مورد نیاز روزانه، میکروبیوتای سالمتری داشتند. مطالعات دیگری که در این زمینه انجام گرفته نشان می‌دهند که برای داشتن انرژی و استقامت مناسب، باید میکروبیوتای روده حاوی گونه‌های زیادی از باکتریهای مفید باشد.
دلیل این اتفاق این است که باکتریهای مفید روده با سلولهای مختلف بدن ارتباط دارند و باعث تنظیم قند خون می‌گردند که جلوی نوسانات شدید سطح انرژی بدن را می‌گیرد. از طرفی باکتریهای پروبیوتیک انواع ویتامین B را تولید می‌کنند که به نوبه خود در تولید انرژی نقش بسیار مهمی دارند.
5- جذب بهتر مواد غذایی
کسانی که همیشه تمرینات شدید ورزشی در برنامه خود دارند باید پیوسته مواد غذایی مناسب بدن خود را تأمین کنند. مشابه سایر افراد، رژیم غذایی و استراتژی‌هایی که برای مصرف مکمل‌ها در افراد ورزشکار تعیین می‌شوند، نقش بسیار مهمی روی عملکرد فیزیکی آنها دارد.
خیلی از افرادی که به طور حرفه‌ای ورزش می‌کنند، برنامه‌های غذایی شخصی دارند تا سلامت، فیزیک بدن و عملکرد ورزشی خود را بهبود بخشند. چنین برنامه‌هایی معمولاً شامل توصیه‌های رژیمی براساس ویژگی ژنتیکی بدن و نوع برنامه تمرینی است. قطعاً هر چقدر هم که یک برنامه غذایی سالم باشد تا زمانی که ورزشکاران نتوانند به خوبی مواد غذایی آن را جذب کنند فایده‌ای نخواهد داشت.
پروبیوتیکها به جذب بهتر مواد غذایی کمک زیادی می‌کنند. وقتی روده شما عملکرد درستی داشته باشد، جذب مواد غذایی نیز بهتر خواهد شد.
میکروبیوتای سالم روده باعث تولید آنزیمهای گوارشی خاص می‌شوند که کمک به بهبود جذب مواد غذایی و بهتر کردن عملکرد بدن می‌کنند. شواهد علمی زیادی نشان می‌دهند که پروبیوتیک باعث جذب بیشتر میکرو مغذی‌ها از مواد غذایی می‌شود. وقتی بدن شما بتواند مواد غذایی سالم را به خوبی جذب کند، سایر عملکردهای بدن مثل سطوح انرژی سلولی، بهبود پیدا خواهند کرد.
برخی از مهمترین میکرو مغذی‌ها، کلسیم و آهن می‌باشند که برای ترمیم درست سلولهای بدن لازم هستند. در مطالعه‌ای که روی زنان انجام گرفت مشخص گردید که پس از مصرف مکملهای پروبیوتیکی حاوی لاکتوباسیلوس پلانتاروم، جذب آهن در بدن آنها به شدت افزایش پیدا کرد.
ضمناً، افزایش تولید اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه که در اثر مصرف پروبیوتیک و پروبیوتیکهای تخمیری ایجاد می‌گردد باعث کاهش PH روده می‌شود که بخاطر افزایش حلالیت مواد معدنی بسیار حائز اهمیت است، مخصوصاً که باعث بزرگتر شدن مساحت جذب در سلولهای روده می‌گردد.