سوماتروپین نوعی هورمون رشد انسانی کاملاً ضروری برای رشد عضلات و استخوانها است که تحت شرایطی خاص و در صورت نبود تداخلات دارویی توسط پزشک با دوز مشخص تجویز می‌شود. این هورمون باید داخل عضله یا زیر پوست تزریق شود. در این مقاله در مورد مصارف پزشکی سوماتروپین صحبت کرده‌ایم.
سوماتروپین چیست؟
سوماتروپین فرمی از هورمون رشد انسانی است که برای رشد عضلات و استخوانها بسیار مهم است. سوماتروپین برای نقص رشد در کودکان و بزرگسالانی تجویز می‌شود که از نظر ترشح طبیعی هورمون رشد در شرایط ضعیفی بسر می‌برند. این افراد کسانی هستند که بخاطر سندرم نونان، سندرم ترنر و سندرم پرادر ویلی در بدو تولد کوتاهی قد دارند و پس از گذشت مدت زمان مشخص، رشد جبرانی قد نداشته‌اند.
حتی سوماتروپین را برای افراد بالغ مبتلا به سندرم کوتاهی روده یا برای افرادی که مبتلا به ایدز هستند (به منظور جلوگیری از کاهش شدید وزن) استفاده می‌کنند.
همچنین بخوانید : عوارض مصرف استروئیدهای آنابولیک
نکات مهم قبل از مصرف سوماتروپین
در موارد زیر نباید از سوماتروپین استفاده کنید!
- سرطان فعال
- بیماری شدید بخاطر نارسایی ریوی یا عوارضی که بخاطر جراحی یا آسیب به شما وارد شده است.
- ترومای پزشکی
- مشکلات چشمی بخاطر دیابت (رتینوپاتی دیابتی)
- شرایط درمانی بخاطر سندرم پرادر ویلی
- مشکلات شدید تنفسی (از جمله آپنه خواب)
- مشکلات شدید تنفسی
- نارسایی ریه
اگر تا بحال چنین بیماریهایی داشته‌اید قبل از مصرف سوماتروپین حتماً با پزشک خود در میان بگذارید:
- سرطان (بخصوص در طی کودکی)
- دیابت
- مشکلات تنفسی، آپنه خواب
- اختلال غده هیپوفیز
- انحنای غیرطبیعی ستون فقرات (اسکولیوز)
- کم‌کاری تیروئید
- آسیب به سر یا تومور مغزی
- سرطان مغز در کودکی و پرتودرمانی
در برخی مواقع بهتر است که سوماتروپین برای کودکان استفاده نشود. برخی از برندهای سوماتروپین حاوی ماده‌ای هستند که می‌تواند باعث ایجاد عوارض جانبی جدی یا حتی مرگ در کودکان با سن بسیار کم یا نوزادان نارس شود.
به هیچ وجه این دارو را بدون توصیه پزشک معالج برای کودک خود مصرف نکنید! همچنین در صورتی که باردار هستید یا در مرحله شیردهی قرار دارید حتما این مسأله را با پزشک خود در میان بگذارید.
پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را نیز بخوانید: علل و نشانه‌های کاهش هورمون تستوسترون
نحوه مصرف پزشکی سوماتروپین چگونه است؟
در مورد بیمارانی که این هورمون برای آنها تجویز شده است میزان دوز مصرفی، برند سوماتروپین و اینکه به چه صورتی باید مصرف شود، کاملاً به شرایط درمان و وضعیت کنونی آنها بستگی دارد.
آنها باید کاملاً طبق دستورالعملهایی که روی دارو نوشته شده عمل کنند و ورقه داخل بسته بندی دارو را به دقت مطالعه کنند. هورمون سوماتروپین باید دقیقاً به همان شکلی که تجویز شده مصرف شود.
موارد مهم در تزریق سوماتروپین
- سوماتروپین داخل عضله یا زیر پوست تزریق می‌شود. باید با رعایت بهداشت نحوه صحیح مصرف این دارو را یاد بگیرید تا در دفعات بعدی خودتان بدون مراجعه به پزشک آن را تزریق کنید.
- با دقت دستورالعملهایی که در رابطه با مصرف دارو به شما داده شده را بخوانید. در صورتی که هر یک از دستورات گفته شده را متوجه نمی‌شوید شروع به مصرف نکنید و اگر سؤالی دارید ابتدا از دکتر خود یا داروساز مربوطه بپرسید.
- تنها زمانی که آماده مصرف هستید، آمپول سوماتروپین را برای تزریق آماده کنید و اصلاً دارو را تکان ندهید!
- در صورتی که رنگ دارو کدر به نظر می‌رسد یا تغییر رنگ داده و ذراتی در داخل آن مشاهده می‌کنید، از مصرف آن خودداری کرده و از داروساز مربوطه بخواهید داروی جدیدی به شما بدهد.
- در صورتی که همراه دارو به شما سرنگ، کارتریج یا قلم تزریق داده شده، فقط از همان وسیله برای تزریق سوماتروپین استفاده کنید.
- در نظر داشته باشید شاید قبل از مصرف نیاز به انجام تستهای پزشکی داشته باشید.
- طبق هر برنامه تغذیه‌ای که توسط دکتر یا مشاور تغذیه‌ای برای شما طراحی شده عمل کنید تا بتوانید شرایط فعلی خود را کنترل کنید.
- در صورتی که از تاریخ مصرف دارو گذشته است حتماً آن را دور بریزید.
- نحوه نگهداری این دارو بستگی به برند و رقیق کننده (Diluent) آن دارد. با این حال حتماً از دکتر داروساز سؤال کنید که بهترین شرایط نگهداری داروی شما چیست؟ بطور معمول سوماتروپین باید در دمای زیر 10 درجه نگهداری شود.
- فقط یکبار از سوزن و سرنگ برای تزریق سوماتروپین استفاده کرده و پس از مصرف آنها را در ظروف مقاوم به سوراخ شدن بیندازید. ضمناً توجه داشته باشید که نحوه دفع این ظروف باید طبق قوانین بهداشتی باشد و از انداختن آنها در کنار سایر زباله‌های خانگی خودداری کنید. همچنین این ظروف را حتماً دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار دهید.
عوارض جانبی مصرف سوماتروپین
در صورتی که نشانه‌های واکنش آلرژیک مثل کهیر؛ تنگی نفس؛ تورم صورت، لبها، زبان یا گلو دارید، درخواست کمک فوری پزشکی بدهید!
کسانی که سوماتروپین مصرف می‌کنند، اگر مبتلا به سندرم پرادر ویلی باشند، شاید دچار مشکلات جدی تنفسی شوند. لذا اگر مبتلا به این سندرم هستید و دچار علائمی نظیر مشکلات ریوی یا تنفسی مثل تنگی نفس، سرفه یا افزایش میزان خروپف شدید، فوراً با دکتر متخصص تماس بگیرید.
ضمناً به محض اینکه علائم زیر در شما بروز کردند، با دکتر متخصص تماس بگیرید:
- بروز درد در زانو یا لگن، لنگیدن موقع راه رفتن
- درد، تورم، گرمی یا خروج ترشحات عفونی از گوش
- بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن در مچ دست، دست یا انگشتان
- تورم و پف کردگی شدید در دست و پاها
- تغییرات رفتاری
- مشکلات بینایی، سردردهای غیر معمول
- تغییر در شکل یا اندازه خال روی پوست
- درد یا تورم در مفاصل
- پانکراتیت (التهاب پانکراس) – درد شدید در ناحیه فوقانی معده که درد آن به کمر بزند، تهوع و استفراغ
- قند خون بالا، افزایش تشنگی، تکرر ادرار، خشکی دهان، بوی میوه‌ای دهان
- افزایش فشار درون جمجه‌ای و سردرد شدید، وزوز یا زنگ زدن گوش، سرگیجه، حالت تهوع، مشکلات بینایی، احساس درد در پشت چشمها
- علائم مشکلات در غده آدرنال یا فوق کلیه، ضعف شدید، سرگیجه شدید، کاهش وزن، تغییر رنگ پوست، احساس ضعف یا خستگی زیاد.
عوارض رایج مصرف سوماتروپین عبارتند از:
- درد، خارش یا تغییر در پوست محل تزریق دارو
- تورم، افزایش وزن سریع
- درد در عضلات یا مفاصل
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن
- درد معده، گاز معده
- سردرد، کمردرد
- علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا، گرفتگی بینی، عطسه، گلودرد، گوش درد.
توجه داشته باشید که موارد گفته شده کلیه عوارض جانبی سوماتروپین نیستند و ممکن است در افراد مختلف به شکلهای خفیف‌تر یا شدیدتر مشاهده گردند. در نظر بگیرید سطح تحمل و واکنش افراد مختلف نسبت به مصرف این دارو متفاوت می‌باشد. پیشنهاد ما مشاوره دائم با پزشک متخصص در طی دوره مصرف سوماتروپین می‌باشد.
چه داروهایی با سوماتروپین تداخل دارند؟
حتماً با پزشک خود در مورد کلیه داروهایی که مصرف می‌کنید مشورت کنید. مخصوصاً اگر داروهای زیر را مصرف می‌کنید!
- قرصهای پیشگیری از بارداری یا هورمون درمانی جایگزین (HRT)
- انسولین یا داروی خوراکی دیابت
- داروهای استروئیدی مثل پردنیزون، دگزامتازون، متیل پردنیزولون
البته این لیست کامل نیست و شاید سایر داروها هم با سوماتروپین تداخل دارویی ایجاد کنند مثل داروهای نسخه‌ای و بدون نسخه، ویتامین‌ها و محصولات گیاهی. لذا به همه تداخلات دارویی احتمالی در اینجا اشاره نشده است.